Three monkeys

Üç maymun-Three Monkeys ****1/2-2008 Δράμα – τούρκικη Nuri Bilge Ceylan
Ένας πολιτικός μπλέκεται σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα , και πείθει τον οδηγό του να παραδεχτεί ενοχή και να φυλακιστεί στη θέση του , ώστε να μην βλάψει το κόμμα του στις εκλογές . Αντάλλαγμα να συντηρεί την οικογένειά του όσο είναι στη φυλακή και να τον ανταμείψει όταν αποφυλακιστεί . Σε αυτό το διάστημα o πατέρας μιας ήδη προβληματικής οικογένειας αφήνει μόνους τους για σχεδόν ένα χρόνο τη γυναίκα και τον 19χρονο περίπου γιο του. Η οικογένεια του τότε καταστρέφεται ανεπανόρθωτα, μέχρι να αποφυλακιστεί ο πατέρας και να δοθεί και το τελικό κτύπημα.

_______________________________________________________

Εντυπωσιακή ταινία . Φωτογραφία , σενάριο , ερμηνείες και σκηνοθεσία σε μια σχέση αλληλοσυμπλήρωσης . Ξεχωριστά τα στοιχεία αυτά φαίνονται εξαιρετικά ώριμα , αλληλένδετα με τέτοιο τρόπο που το καθένα να αποτελεί χαρακτηριστικό της ταινίας ως ταινία , αλλά και συγκριτικά με τον υπόλοιπο κινηματογράφο . Η ταινία είναι σχεδόν μαυρόασπρη, πολύ σκοτεινή και με μεγάλο contrast μεταξύ ανοικτών και σκούρων χρωμάτων (post production επεξεργασία) . Η κινηματογράφηση παίζει πολύ με το φως και το σκοτάδι , πολύ επιτυχημένα δημιουργώντας όμορφες εικόνες φωτοσκίασης. Οι ρόλοι αποδίδονται αριστουργηματικά. Ένας νέος που μεγαλώνει με πολλά προβλήματα, μια γυναίκα παραμελημένη , και ένας πατέρας με επικοινωνιακά προβλήματα που προσπαθεί να ζήσει την οικογένειά του, μακρυά από αυτήν, ακόμη και όταν είναι παρόν. Το σενάριο δημιουργεί πάρα πολλά ερωτήματα και προβληματισμούς και για τα πρόσωπα αλλά και για την πλοκή . Ακόμα και ο τίτλος προβληματίζει. Προσπαθήσαμε να αναλύσουμε μερικά στοιχεία με ένα φίλο μου και βρήκαμε ότι σε πολλά πράγματα ήμασταν εκ διαμέτρου αντίθετοι. Κατ' αρχήν ο τίτλος . Εξ' όσων φαίνεται , πρέπει να αναφέρεται στις 3 μαϊμούδες της Ιαπωνίας (the three wise monkeys) με κλειστά μάτια , αυτιά και στόμα αντίστοιχα συμβολίζουν τις 3 αρετές. Speak no evil , do no evil , hear no evil . Εγώ δεν μπορώ να το δεκτώ , ή μάλλον να το δέσω με την ταινία. Ότι δηλαδή ένας Τούρκος σκηνοθέτης , σε μια τούρκικη ταινία με τούρκικο σενάριο ηθοποιούς και εικόνα χρησιμοποιεί ένα γιαπωνέζικο μύθο. Μου φαίνεται πολιτισμικά άτοπο, ασύμβατο. Και συγκεκριμένα γιατί η ταινία φαίνεται ότι είναι αυστηρά τούρκικη. Ασχολείται με τη ζωή μιας τούρκικης οικογένειας , χωρίς καθόλου εξωτερικές επιδράσεις. Η πλοκή αναφέρεται και διαδραματίζεται σαν ιστορία, χαρακτήρες, γλώσσα και χώρο σε ένα αυστηρό Τούρκικο κύκλο. Η Ιαπωνία νομίζω ότι δεν κολλάει. Η δική μου άποψη είναι ότι η λέξη μαϊμού πολύ πιθανό να είναι περιπαικτική λέξη και στα τούρκικα. Δηλαδή ο σκηνοθέτης χαρακτηρίζει τα 3 κύρια πρόσωπα ηλίθιους, απερίσκεπτους, αφελείς και νομίζω ότι αυτό μπορεί να δικαιολογηθεί, αφού ο καθένας επιζητεί το δικό του μερίδιο της καταστροφής του. Να μην σας κρύψω επίσης ότι βλέποντας την ταινία νόμιζα ότι με το 3 μαϊμούδες εννοούσε τον νεκρό αδερφό. Αλλά αυτό μάλλον δεν στέκει αφού εμφανίζεται μόνο 2 φορές. Και αυτές οι εμφανίσεις προκαλούν μεγάλο προβληματισμό. Γιατί ο σκηνοθέτης τον εμφανίζει μόνο 2 φορές , και μόνο στον πατέρα και τον γιο; Και τι συμβολίζει; Εγώ ακόμη δεν το έχω ανακαλύψει. Ίσως να θέλει να πει ότι το νεκρό παιδί στη σκέψη τους και στη ζωή τους είναι ένας εξωτερικός παρατηρητής. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι η ταινία δεν μας δίνει κανένα στοιχείο γι' αυτόν και ξεκινά μετά το θάνατό του , ίσως να μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο θάνατός του να ήταν η ρίζα των κακών για την οικογένεια. Αξιόλογο επίσης είναι ότι στη σκηνή που εμφανίζεται στο γιο , δηλαδή εκεί που φαίνεται ολόκληρος , είναι βρεμένος , και ακόμα και όταν περπατά ακούγεται σαν να πλατσουρίζει μέσα σε νερό. Ίσως αυτό να συμβολίζει το πως πέθανε, ίσως να πνίγηκε. Το όραμα του πατέρα πάλι , εξυπηρετεί στην απόδοση του χαρακτήρα του. Ενώ μέχρι εκείνη τη στιγμή φαίνεται πολύ σκληρός, απόμακρος και πικρός άνθρωπος , ίσως και μισάνθρωπος το όραμα του προσπαθεί να βγάλει μια πιο ανθρώπινή του πλευρά. Οραματίζεται τη γυναίκα του να αυτοκτονεί και πάει και κρύβεται. Σαν να πιστεύει δηλαδή αυτός μετά από αυτά που του έχει κάνει να της αξίζει να πεθάνει. Μετά αυτό συμβαίνει, αλλά ο ίδιος την αποπαίρνει, και φαίνεται να θέλει να δείξει ότι ανησυχεί για αυτήν και δεν θέλει πραγματικά να τιμωρηθεί με αυτόν τον τρόπο. Ακόμη μια σκηνή που προβληματίζει είναι η τελευταία, που μπορεί να παραλληλισθεί με εκείνην που ο πολιτικός και ο πατέρας κάθονται σε ένα παγκάκι και ο 2ος πείθεται να πάει στη φυλακή. Εδώ ο πατέρας μιλά με τον υπάλληλο του καφενείου και του προτείνει αντί να κοιμάται το χειμώνα στο καφενείο να πάει κάπου που θα έχει 3 γεύματα την ημέρα. Και εδώ διαφωνούσα με το φίλο μου που πρότεινε ότι ο πατέρας κάνει πρόταση στον καφετζή να πάει στη θέση του γιου στη φυλακή. Πιστεύω ότι ο πατέρας θα έσωζε την κατάσταση και θα πήγαινε στην φυλακή για το γιο του , σώζοντας και αυτή τη φορά κάποιον , και ίσως πρότεινε στον καφετζή να πάει να μείνει στο σπίτι του. Ίσως αυτό να είναι λιγότερο πιθανό αλλά μου φαίνεται πιο τραγικό για να τελειώσει η ταινία. Τελειώνει δηλαδή όπως άρχισε, με τον πατέρα πάλι απών από μια οικογένεια που αυτή τη φορά απαξιά. Αντίθετα η μητέρα φαίνεται η πιο απερίσκεπτη και αφελής της υπόθεσης που στην πρώτη ευκαιρία καταστρέφει τον γάμο της και ερωτεύεται έναν άλλο άνδρα. Το δηλώνει όμως στο τέλος το κάνει συνειδητά ότι δεν είναι πλέον απερισκεψία αλλά έχει ερωτευτεί έναν άνδρα που τελικά την εκμεταλλεύτηκε. Αδαής γιατί δεν καταλαβαίνει ότι σε αυτό που μπλέκεται δημιουργεί μια χιονοστιβάδα που θα τους πάρει όλους μαζί. Όταν το καταλαβαίνει και προσπαθεί να αυτοτιμωρηθεί για αυτό που έκανε, ή να πεθάνει αφού την απαρνιέται αυτός που αγαπά, είναι πλέον πολύ αργά. Ο γιός αρχικά ο πιο αθώος , φτάνει στο τέλος σε μια πράξη παραλογισμού προσπαθώντας να φέρει την ισορροπία και να αποκαταστήσει την τιμή της οικογένειάς του, σκοτώνοντας τον εραστή της μάνας του. Συγκρίνοντας την ιστορία με το μοντέλο της ελληνικής τραγωδίας (ύβρις/νέμεσις/τίσις) παρατηρούμε οτι εδώ δεν κλείνει ο κύκλος. Ο καθένας από τους 3 πράττει ύβρη, τιμωρείται με κάποιο τρόπο, αλλά δεν επέρχεται η δικαιοσύνη.

Σε πολλά σίγουρα θα διαφωνείτε ή μπορεί να έχετε κάτι να προσθέσετε, περιμένω και τη δική σας οπτική γωνία.