La Haine - Το μίσος

La Haine - Το μίσος-Mathieu Kassovitz 1995****1/2
(και μια επίκαιρη, τώρα που βρίσκω ώρα να γράψω)
Απρόμαυρο, Γαλλικό, κοινωνικό δράμα. Προφητικό έργο της μεγάλης εξέγερσης του 2005 στα προάστια του Παρισιού.
Γραμμένη και σκηνοθετημένη από τον (ηθοποιό/σκηνοθέτη/συγγραφέα ταινιών) Mathieu Kassovitz. (Και η μόνη του αξιόλογη ταινία ως σκηνοθέτης, έχει επίσης παίξει στο Amelie,Munich και Amen)
Τότε είχε πυροδοτήσει αντιδράσεις από πλευράς αστυνομίας, για τη βία που τους χρεώνει. Ο σκηνοθέτης και συγγραφέας δικαιώθηκε 10 χρόνια μετά.

Παίζουν οι Vincent Cassel - Vinz, Said Taghmaoui - Said, Hubert Kounde - Hubert. (στην ταινία κρατάνε τα μικρά τους ονόματα)

Η ταινία εκτυλίσσεται σε ένα γαλλικό προάστιο. Παρακολουθεί μια παρέα τριών φίλων. Εβραϊκής , αραβικής, και αφρικανικής καταγωγής αντίστοιχα," αλήτες" του slum. Ο σκηνοθέτης προσπαθεί να μας μεταφέρει το σκηνικό του "living in the projects". Slums, ghettos, και στη Γαλλία bidonvilles. (και για τους αρχιτέκτονες, κάτι τέτοιο ήταν και η πολυκατοικία του Le Corbusier)

Οι 3 ερμηνείες, ειλικρινείς, άλλοτε δραματικές, άλλοτε κωμικές, αλλά πάντα αληθινές.

Η ταινία αρχίζει την επομένη μιας σύγκρουσης με την αστυνομία, όπου ένας φίλος των πρωταγωνιστών ο Abdel, τραυματίζεται από σφαίρα αστυνομικού. Την ίδια επίσης νύκτα ένας αστυνομικός χάνει το όπλο του.

Οι 3 ήρωες μαζεύονται και ξεκινούν τη βόλτα τους στην πόλη. Στην πορεία ο Vinz, δείχνει ότι έχει πάρει το όπλο του αστυνομικού, και θα εκδικηθεί με αίμα αστυνομικού αν ο Abdel πεθάνει.
______________________________________________________

Ο σκηνοθέτης μας βάζει σε ένα αστυνομοκρατούμενο μεν, γκέτο συμμοριών. Συμμοριτών - κοινωνικών αποβλήτων, μικροκλεφτών, μικροαπατεώνων. Οι ήρωες, πιθανόν δεύτερης γενιάς μετανάστες, μεγαλώνουν στο γκέτο, στο καταπιεσμένο περιθώριο μιας γαλλικής μεγαλούπολης.
Και αναρωτιέσαι, γιατί είναι έτσι, γιατί τόσο μίσος; Νομίζω πως η απάντηση που μας δίνει η ίδια η ταινία είναι ότι: το ίδιο το γκέτο εκτρέφει αυτή την ανισότητα. Και όχι το γκέτο ως γκέτο, αλλά η κοινωνία απέναντι στο γκέτο.
"I'm sick of the projects, I want out. It's getting worse. [...] I have to get out, I have to leave this place. " λέει ο Hubert στη μητέρα του. (μετάφραση στα αγγλικά)

Οι 3 φίλοι , Vinz, Said, Hubert. Εβραίος, Άραβας, Αφρικανός. Καυκασιανός, Ασιάτης, Αφρικανός. Λευκός, μελαχρινός, μαύρος. Εβραίος, Ισλαμιστής, Χριστιανός ίσως.
Τα 3 αυτά πρόσωπα, ίσως να συγκεντρώνουν το σύνολο του περιθωρίου, και το σύνολο των συμπεριφορών.
Ο Vinz, είναι ο σκληρός, ο τολμηρός, ο απερίσκεπτος.
Ο Said είναι ο μικρός, ο ψευτοπαλικαράς.
Ο Hubert, είναι ο παλαιστής που φαίνεται ο πιο ήρεμος και συγκρατημένος.

Γίνονται τα επεισόδια και η γαλλική κοινωνία αναρωτιέται, γιατί να έχουν πρόβλημα; Στέλνουν ένα συνεργείο τηλεόραση να καταγράψει σκηνές, "της επόμενης μέρας". Εξ' αποστάσεως τους ρωτάνε: "ήσασταν στα επεισόδια χθες;" ... "Δεν είναι ζωολογικός κήπος εδώ" λέει ο Vinz.

3 νέοι που δεν έμαθαν τρόπους, δεν έμαθαν να συμπεριφέρονται "ευπρεπώς" γιατί ποτέ κανείς δεν ενδιαφέρθηκε ούτε συμπεριφέρθηκε καλά σε αυτούς...
Χωρίς καλούς τρόπους, μόνο με ένστικτα... αλληλεγγύη μεταξύ κλεφτών, με τη λογική, "ο εχθρός του εχθρού μου, είναι φίλος μου", και ένστικτο ατομικής και ομαδικής αυτοσυντήρησης.
Ζώντας σε μια γυάλα, μόνη λογική γι' αυτούς διέξοδος η βία. Αφού μια ζωή βία δέχονται. Είτε ταξική, κοινωνική, είτε αστυνομική βία.
Ακόμα και οι ταινίες που βλέπει ο Vinz στο cinema, αλλάζοντας 3 αίθουσες τη βία προβάλλουν.

Ο Vinz δηλώνει ότι θα σκοτώσει. Ο Hubert προσπαθεί να τον μεταπείσει. "-hate breeds hate, - Turn the other cheek, and you're dead mofo".
Ο Vinz, θέλει να πάρει εκδίκηση. Εν μέρει για να δικαιώσει τον Abdel, αν αυτός πεθάνει, εν μέρει για να αποκτήσει το σεβασμό της συμμορίας. Στο τέλος όμως δεν τα καταφέρνει να πιέσει τη σκανδάλη απέναντι στον αιώνιο εχθρό, το νεοναζί. (που είναι ο σκηνοθέτης)

Ο Abdel τελικά πεθαίνει. Μετά την αποτυχία του, ο Vinz, δίνει το περίστροφο στον Hubert....
Φεύγοντας πλακώνει η ασυνομία, και συλλαμβάνει φασιστικά τους 2... Σκοτώνεται κατά λάθος ο Vinz...

Μετά κλείνουν τα φώτα και ακούγεται κρότος όπλου... Ένας, δύο; Δεν έχει σημασία, σημασία έχει ότι και ο πιο συγκρατημένος έχει πλέον σπάσει... Η βία αναπαράγεται και θα συνεχίσει να αναπαράγεται...

Το γεγονός ότι ο σκηνοθέτης τοποθετεί το όπλο στο χέρι του πιο φιλήσυχου, το εκλαμβάνω ως: θα έρθει από εκεί που δεν το περιμένεις. Θα εκπλαγείς, τώρα πια κανείς δεν είναι όπως τον ήξερες.

Και η φράση που ακούγεται 3 φορές στην ταινία... "so far so good, so far so good, so far so good"... πεύτοντας ο άνθρωπος από ένα ουρανοξύστη το επαναλαμβάνει μέχρι να προσγειωθεί... το λέει και για τις συνοικίες που μένουν, "so far so good" αλλά πού θα προσγειωθούμε...;
και στο τέλος. είναι ο ήχος της κοινωνίας που πεύτει. "jusqu'ici tout va bien, jusqu'ici tout va bien, jusqu'ici tout va bien." Δεν έχει σημασία όμως πως θα προσγειωθεί. Θα είναι το τέλος... μηδέν

Το ασπρόμαυρο, νομίζω πως δηλώνει το τετελεσμένο. Η κατάσταση υπάρχει και δεν είναι πρόσφατη. Αναμοχλεύεται καιρό. Υφίσταται, και θα συνεχίσει. Ταυτόχρονα πιστεύω πως υπηρετεί τη γενικά μουντή αισθητική ατμόσφαιρα του φιλμ και τη ματαιδοξία που προβάλει.

Ολοκληρώνεται έτσι ο κύκλος της ματαιοδοξίας. Ο σκηνοθέτης δείχνει ένα προοίμιο του ξεσπάσματος του 05. Δεν μπορούν να συνεχίσουν έτσι τα πράγματα, κάτι πρέπει να αλλάξει. Δεν μπορεί η κοινωνία να συνεχίσει να αναπαράγει και ταυτόχρονα να αρνείται το περιθώριο. Κάτι θα γίνει και θα πυροδοτήσει μια έκρηξη. Κοινωνική στις πολιτισμένες χώρες και "τρομοκρατία" σε υπανάπτυχτες.

Είτε είναι ο Αλέξανδρος στην Αθήνα, είτε ο Rodney στο LA, είτε οι Zyet και Βunna στη Γαλλία, ή o Carlo στη Γένοβα.

Και τα σημάδια στο δρόμο, "είμαστε το μέλλον", "ο κόσμος είναι δικός μας"....

κλείνω με μια φράση από τον σκηνοθέτη:
"It's a vicious circle. Cops hate kids because kids hate cops and so on, and it will never end."